U bent van harte welkom bij de flits presentatie van het werk van Ken Doorson (Moengo, 1978) na diens succesvolle show eerder in Galerie 23.
NIEUW WERK VAN KEN DOORSON
GEKLEURDE EMOTIES
Hij heeft er uitgebreid onderzoek naar verricht.
Dat mocht een tijd in beslag nemen. Hij wilde weten of hij met kaolien ook sculpturen zou kunnen maken. Of hij de wittige stof in een gietbare klei zou kunnen omzetten. Dan zou hij op een natuurlijke manier in zijn materiaal zijn afkomst kunnen verwerken. Onder de bauxiet in zijn geboorteland Suriname is veel kaolien gevonden en een bedrijf in Moengo – zijn geboorteplaats – brengt het in verschillende vormen op de markt. Dichter bij zijn oorsprong kan hij amper komen.
Ken Doorson is niet de enige Surinaamse kunstenaar die zijn afkomst in zijn werk wil laten doorschemeren. Doen kunstenaars als Marcel Pinas dat omdat ze trots zijn op hun cultuur en daarom die cultuur willen laten voortleven, bij Ken Doorson ligt het gecompliceerder. Veertien jaar lang woont hij buiten Suriname, jaren waarin zijn persoonlijkheid zich vormt. Bij terugkeer in Suriname moet hij weer op zoek naar zijn identiteit. Hij voelt zich een gast in zijn eigen land. Zijn werk geeft hem een werkbaar excuus om zijn oorspronkelijke cultuur te verkennen. Daar komt nog bij, dat hij een haast aangeboren belangstelling voor geschiedenis heeft en dat hij het als een natuurlijk onderdeel van zijn kunstenaarschap beschouwt om uitgebreid research te doen voordat hij zijn ideeën transformeert tot een kunstwerk.
Tot nu toe zijn Doorson’s schilderijen levensgrote portretten van mensen die op de één of andere manier een rol hebben gespeeld in de Surinaamse geschiedenis. Omdat hij er niet op uit is die portretten te laten lijken, is het voor de kijker onmogelijk ze te identificeren. Hoe vreemd dat misschien ook klinkt, daar is het Doorson helemaal niet om te doen. Het gaat hem er niet om gekende helden te verheerlijken. Evenmin beoogt hij een heldhaftige weergave van miskende helden. Het gaat hem niet om de personen op zich, maar om de emotionele toestand waarin ze zich op een bepaald moment bevinden, een moment dat van invloed zal zijn op hun verdere leven. Die emotie wil hij vangen.
Daar heeft hij zijn eigen, eigenzinnige middel voor: kleur. Niet de gelaatsuitdrukking is bepalend, maar de kleuren waarmee het gezicht is geschilderd. Hij zet die vaak contrasterende kleuren naast elkaar of hij laat ze op een verrassende manier in elkaar over gaan of met elkaar stoeien. Daardoor ontstaat er drama. Dat drama wordt nog eens versterkt door de ‘slordige’ manier waarop hij de kleuren schildert. De kleuren zijn beweeglijk. Ze lijken te leven.
Bij een aantal van zijn nieuwe doeken is kleur nog steeds betekenis-gevend. Vooral ‘Ancestral Mugshot’ (2015) – een werk dat de potentie heeft iconisch te worden – is een treffend voorbeeld. De emotie – is het woede? – spat van het doek af. Ook het relatief kleine ‘Male’ (2015) is exemplarisch. Toch zijn er een paar nieuwe schilderijen – ‘Manumission 1’ (2016) bijvoorbeeld – waarin hij dat principe heeft losgelaten. Ik vermoed met opzet. Bij zijn archiefonderzoek naar het verleden van zijn vaderland is hij op zogenoemde manumissie-brieven gestuit. Dat zijn documenten die aangeven dat een slaaf is vrijgekocht. Hij kopieert er een aantal en schildert de man of vrouw die in dat document genoemd wordt. Omdat er geen afbeeldingen van deze ex-slaven zullen zijn geweest, schildert hij fictieve figuren. Het desbetreffende document verwerkt hij letterlijk in het schilderij: hij plakt het erin en laat het versmelten met de omgevende verf. Daarmee verleent hij de afgebeelde persoon status. Hij geeft het portret een soort rode-was-stempel (daarmee ondertekent hij trouwens ook een aantal van zijn werken). Bij een dergelijke officiële verbeelding hoort een officiële stijl. Het staatsieportret is dan een toepasselijk genre. Bij een dergelijk portret is het niet de bedoeling dat emoties zich manifesteren. Vandaar dat deze nieuwe portretten de vertrouwde, expressionistische kleurigheid missen. Ze zijn eerder ingehouden en meer naar de werkelijkheid dan zijn andere portretten. Ze zitten strak in het pak.
Bij deze tentoonstelling beperkt Ken Doorson zich tot de presentatie van schilderijen. Hij maakt echter ook installaties. De gekleide koppen die daarvan tot nu toe onderdeel uit maken, zullen waarschijnlijk in de toekomst plaats moeten maken voor objecten van kaolien. Welk medium hij ook gebruikt, er zullen altijd sporen van de Surinaamse cultuur in terug te vinden zijn.
Deze schilderijententoonstelling is daarvan eens temeer het inspirerende bewijs.
Rob Perrée
Amsterdam, juni 2016.
